Drie lenzen voor de wereld en de kunst om te wisselen
Vorige keer schreef ik over activiste Joanna Macy en de drie verhalen over de toestand van de wereld: Business as Usual met zijn ontkenning. The Great Unraveling met zijn depressie. The Great Turning met zijn verzoening en energie.
Ik noemde ze drie lenzen. Lenzen waardoor je naar de wereld kunt kijken. Het zijn verschillende perspectieven. Niet een ervan biedt het hele plaatje.
Dit is eigenlijk ook het verhaal is over ‘modernity’, onze moderne tijd.
Modernity staat voor de verlichting. Het vooruitgangsdenken. Alles wordt altijd maar beter, de mens staat aan de top van zijn kunnen, etc.
De kritiek hierop is dat dit een leugen is: hoe kan een systeem goed zijn als het slavernij voortbrengt, vrouwen onderdrukt, bizarre ongelijkheid toestaat en zijn eigen leefomgeving vernietigt.
Deze kritiek heet postmodernisme.
Postmodernisme is misschien waar, maar niet populair. Want naast de kritiek biedt zij geen alternatief. En in gelul kun je niet wonen, zei Jan Schaefer al.
Twee jonge Nederlandse filosofen, Timo Vermeulen en Robin van den Akker, kwamen in 2010 met een alternatief voor het postmodernisme.
De moderne tijd brengt veel goeds en dat willen we toch eigenlijk niet kwijt. Tegelijk is ook de kritiek juist.
Een verzoening tussen systeem en kritiek – kan dit? Vermeulen en Van den Akker zeggen dat daarvoor een nieuwe ruimte nodig is met kwaliteiten als speelsheid, experiment en belichaming. Zo kun je het systeem binnengaan zonder te vervallen in identificatie met een van beider kanten.
Deze derde lens noemt men metamodernisme. Het schept een vrije ruimte die ons kan redden uit de patstelling van tegen het systeem zijn, maar het ook niet kunnen afschaffen.
En nu ben ik aan het prakkiseren: die modernisme, postmodernisme, metamodernisme zijn die niet als: Business as Usual, the Great Unraveling en the Great Turning.
Als dat zo is, dan kunnen deze lenzen ons helpen ons een weg uit de ecocrisis te denken.
Spelen, experimenteren met deze gedachten kan ons helpen om op het juiste moment de juiste lens gebruiken.