Hoe we klimaatfeiten apart houden van emoties – en wat de gevolgen daarvan zijn
‘Ik voel me verdrietig, beschaamd, bang, vaak gefrustreerd en hulpeloos.’ zegt klimaatwetenschapper Lindsey Nicholson. ‘Ik schaam me voor wat we onze planeet willens en wetens aandoen.’
In 2020 vroeg journalist Joe Duggan klimaatwetenschappers een bijzondere vraag: hoe voel je je? Reacties kwamen van over de hele wereld: men voelt zich woedend, bang, machteloos.
Hier, de reactie van Ariaan Purich (Australië): ‘Ik maakte me zorgen over hoe de gevolgen van de klimaatverandering onze prachtige planeet zouden beïnvloeden. Ik was ongelooflijk gefrustreerd door het gebrek aan actie. En toen werd ik moeder. Nu ben ik doodsbang. Doodsbang voor de wereld die mijn kinderen zullen erven.’
Klimaatwetenschappers leven in een schizofrene wereld. Ze ontdekken dagelijks verontrustende feiten maar schakelen hun gevoel daarbij uit. Of ze bewaren het voor ’s avonds thuis, nadat ze hun kind naar bed hebben gebracht.
De wetenschap moet ons de nuchtere feiten bieden. Alleen zo weten we waar we aan toe zijn. Klimaatwetenschappers doen dat uitstekend: de nuchtere feiten laten zien dat voor een leefbare wereld in de toekomst de windows zich sluiten.
Het idee dat we emoties erbuiten moeten laten stamt uit de 19e eeuw. De mens bestond uit een superieur rationeel gedeelte, en een donker gevoelsgedeelte. De overtuiging is diep ingebed in onze cultuur: als je emoties ruimte geeft dan word je irrationeel en impulsief.
Flauwekul natuurlijk. Dat weten we allang. Als je een huis koopt dan is het gevoel meestal de beslissende factor. Sterker nog: onze intelligentie is gebaseerd op het integreren van ratio en emotie. Niet op het scheiden ervan.
Toch geldt in het klimaatdebat het: ‘laten we nuchter blijven’. Het is not done om te zeggen dat je je er machteloos bij voelt, of doodsbang. Alsof je dan minder opgewassen bent tegen de realiteit.
Je wordt weggezet als ‘alarmist’ – de cancelterm is in het klimaatdebat (zoals ‘wappie’ dat was bij corona). Je mag zeggen hoe erg het is, maar als je de feiten tot je laat doordringen en van dááruit spreekt, dan ben je een alarmist.
De mentale pendant van het op afstand houden van emoties heeft als ondertoon van: komt wel goed. Van deze mentale painkiller zijn vele varianten: knappe koppen zijn ermee bezig, de mens heeft altijd oplossingen gevonden, laten we allemaal een beetje doen, en de oorlog dan? Ik weet zeker dat je dit rijtje kunt aanvullen, want deze dooddoeners zwemmen rond in ieders geest.
Zo sussen we onszelf in slaap. We zetten het alarm uit. We voelen ons even gerust. Werkt dat?
Natuurlijk niet. Het is kansloos. De emoties verdwijnen niet, ze moeten voortdurend op afstand gehouden worden. Dat kost energie. Ondertussen blijven we zitten met een vaag gevoel van dreiging.
Deze tijdelijke winst heeft een hoge prijs want ondertussen sluiten de windows zich.
Het wordt tijd dat we onze emoties bij de klimaatwetenschap uit hun cellen laten, zodat zich weer naast de feiten kunnen voegen waar ze bij thuis horen.
Is dat eng? Natuurlijk. Gevoelens ontsluiten is altijd eng. Maar er is een weg. Met aandacht. Stap voor stap. En in verbondenheid, zodat je merkt dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.
Vaak zijn we banger voor een gevoel dat we op afstand houden dan wanneer we het onder ogen zien. In plaats van gek te worden (de ultieme angst), ontstaat bij het samengaan van ratio en gevoel een wijzer inzicht en vaak een gevoel van opluchting.
Doorbreek dus de isolatie van je klimaatemoties. Je wordt er wijzer van.
De cursus Mindfulness voor de Wereld is een plek om feiten en gevoelens over de klimaatcrisis te integreren.