De flitsende executive houdt een bord omhoog: ‘I’m desperate’. Zo houdt iedereen pijn binnen. Dit artikel gaat over dat, wat we afgescheiden houden. En hoe daarmee vrienden te maken.
Natter dan de regen
Toen de bruine cafés nog bestonden had ik een clubje waarmee ik wel eens doorzakte. Zo van jenevertjes tussen het bier door. Twee van ons waren langdurige vrijgezel. Toen had de verkering gevonden. Hij zat met zijn hoofd in de wolken. Bij de ander knapte iets. Die ander, dat was ik.
Nu was ik alleen alleen. Opeens sneed door me heen hoezeer ik dit niet wilde en tegelijk hoe eindeloos het leek. Mijn stoel zakte langzaam langzaam door de houten cafévloer.
Ik maakte een hatelijke opmerking (die ik nu natuurlijk weer vergeten ben), iemand bracht het gesprek op de sport en het werd weer vrolijk. De rest van de avond zat ik er kleintjes bij. De jenever hield me overeind. Buiten kwam de zondvloed. Bitter verdriet, mijn gezicht natter dan de regen. Het was zo dichtbij dat gevoel, zo bekend. En toch had ik het altijd op een afstand gehouden.
Ik maakte een hatelijke opmerking (die ik nu natuurlijk weer vergeten ben), iemand bracht het gesprek op de sport en het werd weer vrolijk. De rest van de avond zat ik er kleintjes bij. De jenever hield me overeind. Buiten kwam de zondvloed. Bitter verdriet, mijn gezicht natter dan de regen. Het was zo dichtbij dat gevoel, zo bekend. En toch had ik het altijd op een afstand gehouden.
‘Rather loose’
Ik was vergeten dat ik hem had, deze herinnering. Hij werd wakker geschud door het werk van Gillian Wearing, een Engelse kunstenaar. In de jaren negentig vroeg ze mensen op straat om hun diepste gedachte op te schrijven en het papier voor zich te houden, terwijl zij dan een foto maakte.
In een winkelpromenade houdt een man op gymschoenen een bord omhoog met: ‘I have been certified as mildly insane’. Een welgeklede jonge vrouw staat voor een sjiek gebouw en laat zien: ‘My grip on life is rather loose’. Met uitroepteken: My grip on life is rather loose!
Identificatiebadge
De schok kwam bij de foto van een jonge executive. Een jaar of dertig, strak in het pak. Het koord van zijn identificatiebadge schuin over zijn overhemd. Hij is duidelijk op weg naar het werk. Hij kijkt in de camera: een open gezicht en toch laat het weinig zien. Anders dan het papier dat hij voor zijn buik houdt. Het zegt: ‘I’m desperate’.
Ik stel me hoe hij wakker werd, een paar uur eerder. Zich realiserend dat er op kantoor weer een nieuwe dag te wachten staat. Hoe hij opstaat, zijn haar in orde maakt, zich kleedt, zijn badge om doet en zich in het forensenverkeer stort, ongetwijfeld enigszins gehaast. Vanuit zijn buik schreeuwt het: ‘I’m desperate’.
De hel is dat wat je binnenhoudt
Het gezicht op zichzelf is als een LinkedInprofiel. Je ziet de gebruikelijke posts erbij, de connecties, de badges, de successen. En de party’s, de reisjes en de andere uitingen van zie-mij-eens-gelukkig-zijn. Onze man moet dan wel de onderste helft van de foto af knippen.
Wat is jouw onderste helft? Wat zit er onder jouw profielfoto? Het verdriet, de bitterheid, de pijnlijke gedachtes – ik wist er weinig van, tot ze me overvielen. Wat zou jij op het witte vel zetten, als Wearing je op straat zou aanspreken?
De hel is dat, wat je binnenhoudt.
We hebben allemaal iets van pijn vanbinnen, achter onze zorgvuldig gecultiveerde buitenkant. Het gaat er niet om hoe groot of klein de hel is. De vraag is vooral: hoe kunnen we het beste omgaan met dat wat schrijnt?
We hebben allemaal iets van pijn vanbinnen, achter onze zorgvuldig gecultiveerde buitenkant. Het gaat er niet om hoe groot of klein de hel is. De vraag is vooral: hoe kunnen we het beste omgaan met dat wat schrijnt?
Wegbenen
Wearing vertelde later dat de man op de foto zelf schrok van wat hij had opgeschreven. Hij gaf het papier snel terug en beende boos weg.
De eerste stap om beter met de pijn om te gaan is om je niet langer impulsief af te keren. Niet langer boos te zijn op wat er op je vel geschreven staat.
Daarvoor is zelfacceptatie nodig. Dat begint bij innerlijke vriendelijkheid.
Dat beginnetje vinden is soms niet makkelijk. In het kinderboek ‘Het Fluwelen Konijn’ van Margery Williams legt Paard Kaal aan het konijn uit hoe je ‘Echt’ wordt: ‘Het duurt lang. Meestal is tegen de tijd dat je Echt bent, het meeste haar al van je af geknuffeld.’
Knuffels hebben het makkelijk
Knuffels hebben het makkelijk. Die hoeven alleen maar te ontvangen. Wij moeten het leren geven, de vriendelijkheid en de liefde. Aan onszelf.
Dat lijkt moeilijk. Maar misschien is het toch ook makkelijk, want we doen het al: als een vriend het moeilijk heeft dan oordelen we niet, maar leggen een arm om zijn schouders. We moeten alleen leren voor onszelf te doen wat we zo makkelijk voor een vriend doen.
Daar begint het. Eerst voor je pijn zorgen, zoals je voor een goede vriend zou doen. Met die vriendelijkheid kunnen we ook de zinnen op ons papier teruglezen zonder ervoor weg te hoeven lopen.
Dan is het nog niet gedaan, want de pijn die geschreven staat is nog niet weg. Maar nu, met vriendelijkheid in plaats van boosheid, is het een stuk makkelijker om erbij te zijn. Nu kan het gaan smelten.
De twee fotohelften komen samen. We zijn op weg naar Echt.
Vriendelijkheid stroomt vanzelf over
En het mooie is: de vriendelijkheid die we voor onszelf cultiveren, stroomt vanzelf over naar anderen. Als het hart zich voor zichzelf opent, dan krijg je de compassie voor anderen erbij, als een bonus.
En als je dan naar de ander kijkt, dan opeens realiseer je je dat het helemaal niet zo belangrijk is wat ieder op zijn vel papier heeft staan. Uiteindelijk zijn het allemaal varianten van beperkt palet aan menselijke emoties. Ze zijn geïsoleerd is geraakt en we voelen ons allemaal een beetje als de executive op de foto: ‘I’m desperate’.
Iedereen draagt wel een paar woorden mee op zijn vel papier. Het hoort bij mens-zijn. Misschien iets om even bij stilstaan bij je ontmoetingen vandaag.
De weg naar innerlijke verzachting is de weg van zelfcompassie. Zelfcompassie kun je trainen. Kijk voor aanbod op mijn trainingspagina. Voor meer startdata zie de agenda van De Mindfulness Academie.
De fotoserie van Gillian Wearing is te vinden op het internet, zij het verspreid (Google Afbeeldingen: Gillian Wearing).
Het boek Het Fluwelen Konijn vind je onder andere bij Bol.